Dr hab. Krzysztof Szwagrzyk: Na naszych oczach powracają wyklęci przez komunistów Żołnierze Niezłomni – bohaterowie nienazwanego jeszcze powstania. Oddając należny im hołd, pamiętać należy także o ich bliskich, wdowach, sierotach, rodzinach, trwale okaleczonych przez nieludzki, wzorowany na sowieckim, system polityczny. Przez blisko półwiecze trwania w Polsce komunizmu, podobnie jak ich mężowie i bracia, byli obywatelami „drugiej kategorii”, ponosząc – na zasadzie zbiorowej odpowiedzialności – konsekwencje za niepopełnione przez siebie czyny.

Mówi o nich książka „Wilczęta. Rozmowy z dziećmi Żołnierzy Wyklętych” z opisami przeżyć córek i synów kilkunastu ofiar czerwonego terroru, w tym m.in.: kpt. Zdzisława Brońskiego ps. „Uskok”, sierż. Józefa Franczaka ps. „Lalek”, ppłk. dypl. Macieja Kalenkiewicza ps. „Kotwicz”, kpt. Stanisława Łukasika ps. „Ryś”, rtm. Witolda Pileckiego i mjr. Antoniego Żubryda ps. „Zuch”.

W poruszających wspomnieniach przywoływane są postaci ojców, których brak odcisnął piętno na życiu ich dzieci oraz opisy szykan i represji doznanych ze strony funkcjonariuszy PRL-owskiego państwa.

Wzruszają słowa o postawach matek starających się za wszelką cenę chronić potomstwo Żołnierzy Niezłomnych przed złem otaczającego ich świata, paraliżowanych strachem przed odebraniem dzieci i umieszczeniem ich w państwowych domach dziecka.

Wspólną, trwającą niekiedy do dziś traumą, stały się wspólne poszukiwania utajnionych przez dziesięciolecia miejsc pochówku ojców, po których oprawcy starali się zatrzeć wszelkie ślady. Jeszcze w latach dziewięćdziesiątych rodzinom ofiar komunizmu dane było słyszeć: „po takich bandytach ziemia powinna być zrównana”.

Zuzanna Kurtyka: Za postawę Żołnierzy Wyklętych płaciły ich żony, rodzice, a także te najmniej winne – dzieci. Z zakazem wstępu do liceów, z zakazem studiowania, zaczynały pracę zawodową jako pracownicy fizyczni, albo emigrowali gdzieś w świat. Wychowane bez ojców, czasem opluwane przez otoczenie, zawsze samotne. W książce dziś mówią: nie mam żalu…

Dr Krzysztof A. Tochman: Największą wartością pokazaną przez autora są dzieje i gehenna dzieci tych bohaterów. W wielu wypadkach pozostały bez środków do życia, wbrew postanowieniom jakiegokolwiek prawa dalej były prześladowane i inwigilowane oraz przez wiele lat musiały żyć z piętnem swoich rodziców.

Dr hab. Sławomir Cenckiewicz: Takiej książki jeszcze nie było! W natłoku spraw i obowiązków odkładałem lekturę maszynopisu na później, uznając podświadomie, że jest to po prostu jeszcze jedna książka o „żołnierzach wyklętych”. Dziś mogę śmiało wyznać, że lektura tych kilkunastu wywiadów z potomkami „wyklętych”, jakie przeprowadził Kajetan Rajski, prawdziwie mną wstrząsnęła. Nam Polakom potrzeba takich świadectw, by umacniały w nas heroiczność cnót, mądre bohaterstwo i pamięć o tych, którzy powinni nas wciąż inspirować w walce o lepszą Polskę.

Red. Rafał A. Ziemkiewicz: Komuniści chcieli ich nie tylko zetrzeć z powierzchni ziemi, ale też wymazać z naszej pamięci. Przetrwali tam, gdzie przed nimi pokolenia polskich bohaterów walki o wolność – w pamięci rodzinnej. Dziś, gdy Żołnierze Niezłomni odzyskują należne im miejsce w narodowym panteonie, rozmowy z ich bliskimi, spisane w tej książce, są kapitalnym źródłem wiedzy o tym, jacy byli i jak wyglądał świat, któremu nie ulegli. Znakomita lektura, którą serdecznie polecam!

Książka do nabycia:

• Allegro.pl>
• Facebook>
• Wydawnictwo Pro Patria, tel. 534 280 260, e-mail: kontakt@pro-patria.pl

SPIS TREŚCI

• Wstęp – Krzysztof Szwagrzyk
• Żalu do ojca nie miałem – Adam Broński, syn kpt. Zdzisława Brońskiego ps. „Uskok”
• W genach mam, że to, co czerwone, mnie drażni – Marek Franczak, syn sierż. Józefa Franczaka ps. „Lalek”
• Bandyta strzelił ojcu w potylicę – Stanisław Łukasik, syn kpt. Stanisława Łukasika ps. „Ryś”
• Także walczę – moją bronią jest sztuka – Andrzej Pityński, syn por. Aleksandra Pityńskiego ps. „Kula” i ppor. Stefanii Pityńskiej ps. „Perełka”
• Byłem więziony przez UB – Janusz Niemiec, syn mjr. Antoniego Żubryda ps. „Zuch” i Janiny Żubryd
• Poległ na wojnie – Maria Danuta Wołągiewicz, córka ppłk. dypl. Macieja Kalenkiewicza ps. „Kotwicz”
• Bestie mają się dobrze – Tadeusz M. Płużański, syn Tadeusza Płużańskiego ps. „Tadeusz Radwan”
• Taki to los prawdziwego żołnierza – Andrzej Ściegienny (André Seguenny), syn ppłk. dypl. Wincentego Ściegiennego ps. „Las”
• Na zew ojczyzny stawał jako ochotnik – Andrzej Pilecki, syn rtm. Witolda Pileckiego
• Pobyt w więzieniu odebrał mu zdrowie – Katarzyna Skiba, córka Franciszka Perlaka
• Trzykrotnie skazany na łagier – Jan Wiszniowski, syn por. Romana Wiszniowskiego ps. „Opacz”
• Nie wolno nam zapomnieć – Krzysztof Bukowski, syn por. Edmunda Bukowskiego ps. „Edmund”
• Podziękowania

BEZNADZIEJA, NĘDZA I TRUD ŻYCIA W PARTYZANTCE. Wegetacja w leśnych kwaterach, głód, choroby, niepewność jutra i stały lęk. Jeden krok – i już można było przejść na TAMTĄ STRONĘ. Za cenę zdrady. Oni jednak trwali. BO TAKI BYŁ ICH WYBÓR.

UMRZEĆ W BITWIE, Z RĄK KBW LUB AGENTÓW BEZPIEKI? To groziło im na każdym kroku. Także śmierć na torturach w czerwonej katowni. I bezimienny pochówek w zbiorowej, anonimowej mogile. Oni jednak byli na to przygotowani. Nawet za cenę skazania na zapomnienie i wyklęcie. Bo uważali, że wykonują SWOJĄ POWINNOŚĆ. ŻE MAJĄ DŁUG WOBEC POLSKI.

ŻOŁNIERZE ODDZIAŁÓW WYKLĘTYCH. Za życia pozostający zwykle w cieniu swoich dowódców, lecz równi im męstwem, duchem i patriotyzmem. Przez wiele lat pozostawali na marginesie życia. Ich dramatyczne losy, arcytrudne ludzkie wybory dopiero teraz stają się nam coraz bardziej znane i coraz bliższe.

Książka zawiera historię działań 22 oddziałów antykomunistycznej partyzantki, kilkadziesiąt mało znanych, oryginalnych fotografii, a także mapę działań operacyjnych i tras przemarszów oddziałów wyklętych.

Szymon Nowak, urodzony w 1973 r. w Skierniewicach. Absolwent Wydziału Historii Wyższej Szkoły Humanistyczno-Pedagogicznej w Łowiczu. Współpracuje ze Stowarzyszeniem Pamięci Powstania Warszawskiego 1944 oraz jako recenzent z portalem historia.org.pl. Publikuje w czasopismach historyczno-wojskowych, m.in. „Militaria XX wieku”, „Aero” i „Biuletyn IPN. Pamięć.pl”. Główne punkty jego zainteresowań to epoka napoleońska oraz czasy II wojny światowej z podkreśleniem tematu Powstania Warszawskiego. Napisał: Przyczółek Czerniakowski 1944 (2011), Puszcza Kampinoska-Jaktorów 1944 (2011) i Ostatni szturm. Ze Starówki do Śródmieścia 1944 (2012). Mieszka w Skierniewicach.

SŁOWO OD AUTORA (fragmenty)
W niniejszej książce podjąłem próbę syntetycznego, mieszczącego się w jednym tomie opracowania tematu oddziałów polskiego podziemia antykomunistycznego w latach 1944-1963. W osiemnastu rozdziałach zamieściłem historię 22 oddziałów organizacji niepodległościowych akowskich i poakowskich AK-AKO-ROAK-DSZ-WiN, narodowych NOW-NSZ-NZW oraz niezależnych, takich jak KWP czy Oddział „Błyskawica”. Przy okazji opowieści o oddziałach żołnierzy wyklętych starałem się przedstawić najważniejsze wydarzenia dotyczące tych grup partyzanckich oraz krótkie biogramy ich dowódców. […] Praca „Oddziały Wyklętych” nie jest typową naukową monografią, lecz raczej popularnonaukowym ujęciem tego tematu. Nie pretenduje do miana naukowego studium wyczerpującego temat, nie jest szczegółową analizą struktur organizacyjnych oddziałów podziemia, ich stanów osobowych czy uzbrojenia. To bardziej historia wybranych grup konspiracyjnych i opowieść o ludziach je tworzących.
Podczas pisania pracy korzystałem najczęściej z opublikowanych materiałów, które przedstawiłem w bibliografii na końcu książki. W tym miejscu chciałbym wymienić autorów niektórych opracowań, aby podkreślić ich wagę i znaczenie dla omawianego tematu. Są to: Joanna Wieliczka-Szarkowa, Tomasz Bereza, Maciej Korkuć, Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski, Grzegorz Makus, Sławomir Poleszak, Andrzej Romaniak i Jerzy Ślaski. Należy także wspomnieć o dwóch szczególnych publikacjach Instytutu Pamięci Narodowej – Atlasie polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956 oraz czterotomowym słowniku biograficznym Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956 .[…] Szymon Nowak napisał w „słowie od autora”, że praca „Oddziały Wyklętych” nie jest typową naukową monografią, lecz raczej popularnonaukowym ujęciem tego tematu oraz, że podczas pisania pracy korzystał najczęściej z opublikowanych materiałów. W zasadzie te dwa zdania najlepiej charakteryzują tę książkę.
Będąc autorem m.in. publikacji na temat działalności oddziału Leona Taraszkiewicza „Jastrzębia” i Edwarda Taraszkiewicza „Żelaznego”, która od pięciu lat jest nieodpłatnie dostępna do pobrania na mojej stronie ( Grzegorz Makus, „JASTRZĄB” i „ŻELAZNY” – ostatni partyzanci Polesia Lubelskiego 1945-1951 ), a którą p. Nowak pozwolił sobie po prostu streścić i stworzyć z tego rozdział: Bracia jak z żelaza. Oddział partyzancki WiN Obwodu Włodawa Leona „Jastrzębia” i Edwarda „Żelaznego” Taraszkiewiczów, wypada mi wyjaśnić kilka spraw.

Po pierwsze i najważniejsze – książka nie wnosi wiele nowego do tematu, jest kompilacją wcześniej opublikowanych i szeroko dostępnych cudzych artykułów i publikacji, przetworzonych przez autora na swoje potrzeby. Faktycznie zawiera kilkadziesiąt fotografii, jednak większość z nich jest od lat doskonale znana, z czego spora część opublikowana jest na tej stronie. Jest wprawdzie kilka nowych, jednak nie jest ich „kilkadziesiąt”, a raczej kilkanaście, część zaś z nich to zdjęcia z rekonstrukcji historycznych. M apy działań operacyjnych i tras przemarszów oddziałów wyklętych… nie będę komentował.

Po drugie, autor nie uniknął również błędów. Pozostając przy rozdziale dotyczącym braci Taraszkiewiczów, nie wiem czy wynikło to z pośpiechu, niedbalstwa, czy może z braku rozeznania autora w nowej dla niego tematyce, ale np. zdjęcie partyzantów „Jastrzębia” wykonane w lutym 1946 r. przy trumnie poległego 12 lutego 1946 r. Józefa Piaseckiego „Sokoła” [zobacz TUTAJ] , które nie raz było publikowane z poprawnym opisem, autor błędnie oprawia informacją, iż partyzanci stoją przy trumnie Stefana Kucharuka „Rysia”, który zginął dopiero 1 stycznia 1947 r. pod Okalewem.

Po trzecie, jakkolwiek publikacja „Oddziały Wyklętych” stanowi ciekawe kompendium wiedzy o walce żołnierzy wyklętych i może stanowić uzupełnienie, poniekąd podobnej w formie i treści, książki Joanny Wieliczka – Szarkowej, Żołnierze wyklęci. Niezłomni bohaterowie, to jednak osoby, które od dłuższego czasu zajmują się tematem, śledzą na bieżąco książki, publikacje, czy choćby artykuły ukazujące się w internecie, raczej nie znajdą w niej wielu nowości wartych zainwestowania w tę pozycję.

Niemniej trzeba przyznać, że książka jest estetycznie wydana, zbiera w jednym miejscu i w przystępnej formie podstawowe informacje o działaniach antykomunistycznego podziemia, a co za tym idzie – obok wspomnianej książki p. Szarkowej – będzie ciekawą pozycją dla osób dopiero rozpoczynających swoją „przygodę” z historią zbrojnego oporu przeciwko komunistom, jak również dobrze posłuży młodzieży szkół średnich, dla której obszerne naukowe opracowania są zwykle nie do przebrnięcia, a bibliografia tego tematu w łatwo przyswajalnej, popularnonaukowej formie, jest jak na razie niezwykle uboga. „Oddziały Wyklętych” całkiem nieźle uzupełniają tę edukacyjną lukę… stąd zapewne współfinansowanie jej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Rekomendacji wprawdzie nie będzie, ale na półki szkolnych bibliotek – polecam.

Grzegorz Makus
http://podziemiezbrojne.blox.pl