Budżet WPR 2028-2034: Małe gospodarstwa pod presją cięć i zmian

Komisja Europejska przedstawiła propozycję budżetu Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) na lata 2028-2034, która już wywołała ożywioną dyskusję wśród rolników, organizacji branżowych oraz polityków w całej Unii Europejskiej. Projekt zakłada znaczące zmniejszenie finansowania – z dotychczasowych około 387 miliardów euro do 300 miliardów euro, co oznacza ponad 20-procentową redukcję środków. Co więcej, II filar WPR, który dotychczas wspierał inwestycje i rozwój mniejszych gospodarstw, ma zostać zlikwidowany jako odrębny fundusz, co budzi poważne obawy o przyszłość rodzinnych gospodarstw rolnych.

Polska, największy beneficjent Wspólnej Polityki Rolnej, stanie przed nowym wyzwaniem, jakim będzie bardziej skomplikowany podział środków na poziomie krajowym. Komisja Europejska zapewnia o zachowaniu minimalnego poziomu wsparcia, jednak sceptycyzm rolników i ekspertów pozostaje wysoki, zwłaszcza w kontekście rosnących kosztów produkcji i inflacji.

Propozycja budżetu WPR na lata 2028-2034 i jej główne założenia

Komisja Europejska przedstawiła projekt budżetu Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2028-2034, który zakłada redukcję środków z około 387 miliardów euro do około 300 miliardów euro. Oznacza to ponad 20-procentowe cięcie finansowania, co zostało odebrane jako znaczące ograniczenie wsparcia dla sektora rolnego w całej Unii Europejskiej. Jednocześnie budżet WPR ma zostać zlikwidowany jako odrębny fundusz i włączony do ogólnego budżetu krajowego państw członkowskich. Takie rozwiązanie zmusi rolników do konkurowania o środki nie tylko w ramach sektora rolnego, lecz także z innymi sektorami gospodarki.

Projekt wymaga jednogłośnego poparcia wszystkich 27 państw członkowskich, co może okazać się trudne ze względu na rozbieżne interesy poszczególnych krajów. Całkowity budżet Unii Europejskiej na lata 2028-2034 ma wynieść rekordowe 2 biliony euro, z czego na rolnictwo przewidziano właśnie 300 miliardów euro. Jak podają serwisy biznes.interia.pl i wgospodarce.pl, Komisja Europejska uważa tę kwotę za minimalny poziom wsparcia dla sektora rolnego.

Jednak propozycja spotkała się z krytyką ze strony Copa-Cogeca – europejskiej organizacji zrzeszającej rolników i spółdzielnie – która określiła ją wręcz jako „Czarną Środę dla europejskiego rolnictwa”. Takie określenie podkreśla powagę obaw dotyczących przyszłości rolnictwa w UE po wprowadzeniu tych zmian, jak informowały serwisy warzywapolowe.pl i jagodnik.pl.

Reakcje rolników i organizacji branżowych na zmiany w WPR

Wielkopolska Izba Rolnicza wyraziła zdecydowane oburzenie z powodu braku odrębnego finansowania drugiego filara WPR, który do tej pory wspierał przede wszystkim inwestycje i rozwój małych gospodarstw rodzinnych. Jak informuje strefaagro.pl, likwidacja tego filara budzi silny sprzeciw wśród rolników, którzy obawiają się utraty dotychczasowego wsparcia oraz pojawienia się trudności finansowych, zwłaszcza w mniejszych gospodarstwach.

Eksperci i organizacje rolnicze nie ukrywają rozczarowania i określają propozycję budżetu jako „czarną środę” dla całego sektora. Zwracają uwagę na fakt, że projekt nie uwzględnia inflacji ani rosnących kosztów produkcji, co w obecnych warunkach gospodarczych może znacznie osłabić pozycję rolników. Według portali euractiv.pl oraz strefaagro.pl, największe straty poniosą gospodarstwa rodzinne, które są fundamentem europejskiego modelu rolnictwa.

Rolnicy i eksperci podkreślają, że obecna kwota 300 miliardów euro jest niewystarczająca, a według tygodnik-rolniczy.pl, by zachować dotychczasowy poziom wsparcia, budżet WPR powinien wynosić co najmniej 482,5 miliarda euro. Organizacje rolnicze ostrzegają także przed ryzykiem konkurencji o środki z innymi sektorami, co dodatkowo może utrudnić dostęp do funduszy, jak podał biznes.interia.pl.

Znaczenie zmian dla Polski i perspektywy podziału środków

Polska pozostaje największym beneficjentem środków Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2028-2034, jednak proponowane zmiany w sposobie finansowania budzą w kraju poważne obawy. Środki mają być dzielone na poziomie krajowym, co według portali spożywczy.pl i strefaagro.pl może negatywnie wpłynąć na małe i średnie gospodarstwa rolne, które często nie będą w stanie konkurować z większymi podmiotami o dostęp do funduszy.

Według farmer.pl, podział środków na poziomie krajowym rodzi ryzyko, że małe gospodarstwa zostaną praktycznie bez wsparcia. Wcześniejsze doniesienia filarybiznesu.pl wskazują, iż niektóre państwa UE obawiają się, że zmniejszenie budżetu WPR, wraz ze spłatą pożyczek z Funduszu Odbudowy, może dodatkowo obciążyć budżety krajowe.

Z kolei portal sadyogrody.pl podkreśla, że rolnicy będą mogli sięgać po 865 miliardów euro z krajowych planów wsparcia, jednak skuteczność tego mechanizmu będzie w dużej mierze zależała od efektywnego zarządzania i sprawiedliwego podziału środków przez państwa członkowskie.

Zapewnienia Komisji Europejskiej i dalsze perspektywy

Komisarz ds. rolnictwa Christopher Hansen zapewnia, że wsparcie dla sektora rolniczego pozostanie nienaruszone, a kwota 300 miliardów euro stanowi minimalny poziom finansowania Wspólnej Polityki Rolnej. Jak podają TVP INFO i biznes.interia.pl, Komisja Europejska podkreśla, że zmiany mają na celu dostosowanie polityki rolnej do nowych wyzwań oraz efektywniejsze wykorzystanie dostępnych środków.

Mimo tych zapewnień, propozycja budzi sceptycyzm wśród rolników i ekspertów, o czym informują money.pl oraz tygodnik-rolniczy.pl. Krytycy zwracają uwagę na brak konkretnych zapowiedzi dotyczących wzmocnienia instrumentów prośrodowiskowych oraz ryzyko dalszych cięć w finansowaniu, które mogą sięgnąć nawet 25 procent. Wcześniejsze analizy wskazywały, że aby powrócić do poziomu wsparcia z 2020 roku, potrzebne byłoby około 535 miliardów euro, co znacząco przewyższa obecne propozycje Komisji.

Projekt budżetu WPR w najbliższych miesiącach stanie się polem intensywnych negocjacji, ponieważ jego ostateczny kształt wymaga zgody wszystkich państw członkowskich UE. Różnorodne interesy i oczekiwania poszczególnych krajów sprawiają, że porozumienie nie będzie łatwe. To, co dzieje się teraz, podkreśla, jak ważna i złożona jest przyszłość rolnictwa w Unii Europejskiej oraz jak kluczowe znaczenie ma odpowiednie wsparcie finansowe dla całej wspólnoty.