Kary za łamanie prawa pracy i BHP w rolnictwie – nowe przepisy 2025

Od czerwca 2025 roku w Polsce obowiązują nowe przepisy, które wprowadzają kary za nieprzestrzeganie prawa pracy oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) w rolnictwie. Ustawa z 21 lutego 2025 roku, będąca nowelizacją przepisów dotyczących Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027, wiąże wysokość unijnych dopłat bezpośrednich z przestrzeganiem tych norm. Nowe regulacje przewidują, że kontrolę w gospodarstwach rolnych będzie prowadziła Państwowa Inspekcja Pracy, a rolnicy mogą zostać ukarani m.in. utratą części dopłat, jeśli nie spełnią wymogów prawa pracy i BHP.

Wprowadzenie mechanizmu warunkowości społecznej ma na celu poprawę warunków pracy i bezpieczeństwa w sektorze rolniczym oraz promowanie zrównoważonych praktyk. Jednak już na wstępie rolnicy zgłaszają wątpliwości dotyczące interpretacji nowych przepisów, co podkreślają branżowe portale i wskazuje na konieczność ujednolicenia wykładni oraz praktyk kontrolnych.

Wprowadzenie mechanizmu warunkowości społecznej w rolnictwie

Ustawa z dnia 21 lutego 2025 roku wprowadziła do polskiego porządku prawnego mechanizm warunkowości społecznej w rolnictwie, zmieniając ustawę o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Mechanizm ten wiąże wysokość unijnych dopłat bezpośrednich z przestrzeganiem prawa pracy oraz zasad BHP w gospodarstwach rolnych.

W praktyce oznacza to, że rolnicy, którzy nie spełnią wymogów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, mogą zostać ukarani obniżeniem lub całkowitą utratą części dopłat, nawet jeśli naruszenia dotyczą działalności pozarolniczej prowadzonej przez członków rodziny. Jak podaje portal wnp.pl, celem wprowadzenia tego rozwiązania jest poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy w sektorze rolniczym oraz wspieranie zrównoważonych praktyk rolniczych, co ma przekładać się na lepszą ochronę zdrowia pracowników i podnoszenie standardów pracy na wsi.

Zakres i sposób kontroli oraz odpowiedzialność rolników

Kontrole przestrzegania prawa pracy i zasad BHP w gospodarstwach rolnych będą przeprowadzane przez Państwową Inspekcję Pracy (PIP). To właśnie ta instytucja stanie na straży zgodności działań rolników z nowymi wymogami, a jej uprawnienia obejmą także ocenę warunków pracy i przestrzeganie norm bezpieczeństwa.

Jak wskazuje serwis Wieści Rolnicze, już pojawiają się istotne wątpliwości dotyczące interpretacji przepisów. Rolnicy podkreślają potrzebę ujednolicenia wykładni prawa i praktyk kontrolnych, aby uniknąć niejasności i nieuzasadnionych sankcji. W tym kontekście WIR zwraca uwagę, że rolnik nie powinien ponosić odpowiedzialności za naruszenia zasad BHP popełnione przez żonę prowadzącą działalność pozarolniczą, co jest ważnym punktem w dyskusji o zakresie odpowiedzialności rodzinnej w gospodarstwach.

Ponadto rolnicy będą zobowiązani do przestrzegania przepisów prawa pracy, co bezpośrednio wpłynie na ich prawo do otrzymywania unijnych dopłat. Jak podaje agromep.pl, nieprzestrzeganie obowiązków może skutkować sankcjami finansowymi oraz utratą wsparcia, co ma mobilizować do lepszego dostosowania się do wymogów.

Kary i sankcje za nieprzestrzeganie prawa pracy i BHP

Nowe przepisy przewidują konkretne sankcje dla rolników zatrudniających pracowników, którzy nie przestrzegają prawa pracy i zasad BHP. Pracodawca, w tym rolnik, może zostać ukarany grzywną od 1 000 do 30 000 zł za wykroczenia przeciwko prawom pracownika, w tym za naruszenia przepisów BHP – przypomina poradnikprzedsiebiorcy.pl.

Ponadto niedopełnienie obowiązków w zakresie BHP może skutkować karą grzywny sięgającą nawet do 180 dziennych stawek, co stanowi poważne zagrożenie finansowe dla gospodarstw. Bagatelizowanie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest klasyfikowane jako wykroczenie, za które grozi mandat w wysokości od 1 000 do 30 000 zł, podkreśla poradnikpracownika.pl. Nieprzestrzeganie przepisów BHP jest traktowane na równi z wykroczeniami przeciwko prawom pracowników, co wzmacnia mechanizmy ich egzekwowania.

Dodatkowo pracownik ma prawo wystąpić do sądu pracy o nałożenie kary na pracodawcę, co stanowi kolejny instrument ochrony praw pracowniczych. To rozwiązanie może zwiększyć presję na rolników, aby ściśle przestrzegali wymogów prawnych i standardów bezpieczeństwa.

Szkolenia BHP i obowiązki pracodawców

Kluczowym elementem zapewnienia bezpieczeństwa w gospodarstwach rolnych jest obowiązek odbywania szkoleń BHP przez pracodawców. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, szkolenia te powinny być przeprowadzane okresowo, aby zapewnić aktualność wiedzy i umiejętności dotyczących bezpieczeństwa pracy – przypomina lexlege.pl.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy precyzuje zakres obowiązków zarówno pracowników, jak i pracodawców w zakresie BHP oraz określa odpowiedzialność za naruszenie tych przepisów. Pracodawcy zobowiązani są do organizowania szkoleń, monitorowania przestrzegania zasad oraz podejmowania działań zapobiegawczych, co ma minimalizować ryzyko wypadków i chorób zawodowych.

Dodatkowe zmiany i kontekst prawny dla rolników

Od 1 czerwca 2025 roku rolnicy w Polsce mogą uzyskać status osoby bezrobotnej, co otwiera im dostęp do usług urzędów pracy niezależnie od posiadania limitu 2 hektarów gospodarstwa. Jak informuje agrofakt.pl, ta zmiana ma wspierać rolników w procesie modernizacji gospodarstw oraz ułatwiać dostęp do programów wsparcia i szkoleń.

Celem takich programów oraz nowych wymogów dotyczących prawa pracy i BHP jest promowanie zrównoważonych praktyk rolniczych oraz poprawa jakości życia pracowników sektora rolnego. Jak podaje agromep.pl, modernizacja gospodarstw połączona z poprawą warunków pracy ma przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności polskiego rolnictwa i jego zgodności z europejskimi standardami.

—

Nowe przepisy mają poprawić standardy i bezpieczeństwo w rolnictwie, ale budzą też sporo pytań i obaw wśród samych rolników. Ważne będzie jasne wyjaśnienie zasad i realne wsparcie, aby wszyscy mogli się do nich sprawnie dostosować. Tylko wtedy mechanizm warunkowości społecznej może faktycznie zadziałać bez niepotrzebnych napięć i nieporozumień.