Raport BGK: Odporność polskich samorządów na zagrożenia – analiza i wsparcie

Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) zaprezentował 30 czerwca 2025 roku raport „Samorządy wobec współczesnych zagrożeń. Odporność polskich gmin i miast” podczas XVIII Ogólnopolskiej Konferencji BGK dla Jednostek Samorządu Terytorialnego. Dokument ten stanowi kompleksową analizę zdolności polskich samorządów do przeciwdziałania i radzenia sobie z różnorodnymi zagrożeniami, które w ostatnich latach nabrały szczególnego znaczenia. W raporcie skupiono się na czterech głównych typach zagrożeń: naturalnych, zdrowotnych, humanitarnych oraz militarnych.

Według dokumentu, ponad 15,7 miliona Polaków mieszka obecnie w gminach i miastach, które charakteryzują się ponadprzeciętnym poziomem odporności na te zagrożenia. Wyróżnia się przy tym region Mazowsza, który uzyskał najwyższe oceny pod względem zdolności do obrony przed kryzysami. BGK podkreśla, że budowanie odporności lokalnej jest fundamentem bezpieczeństwa całego państwa, co znajduje odzwierciedlenie w znaczącym wsparciu finansowym – w 2024 roku samorządy otrzymały od BGK 7,4 miliarda złotych na rozwijanie swoich zdolności adaptacyjnych. Raport wskazuje również na konieczność ścisłej współpracy między samorządami, administracją rządową oraz sektorem biznesowym, a także zwraca uwagę na rosnące wyzwania, takie jak zmiany klimatyczne i dezinformacja, które mogą osłabić odporność społeczeństwa.

Prezentacja raportu BGK i główne wnioski

W trakcie XVIII Ogólnopolskiej Konferencji BGK dla Jednostek Samorządu Terytorialnego, która odbyła się 30 czerwca 2025 roku, Mateusz Wal przedstawił raport „Samorządy wobec współczesnych zagrożeń. Odporność polskich gmin i miast”. Dokument został opracowany przez departament badań i analiz Banku Gospodarstwa Krajowego i stanowi wynik wieloaspektowej oceny zdolności polskich samorządów do radzenia sobie z różnorodnymi zagrożeniami.

Raport skupia się na czterech głównych kategoriach zagrożeń. Do naturalnych należą powodzie i susze, które w ostatnich latach coraz częściej dotykają różne części kraju. Zagrożenia zdrowotne obejmują epidemie, które pokazały swoją destrukcyjną siłę w trakcie pandemii COVID-19. Humanitarne zagrożenia to przede wszystkim migracje, które wymagają od samorządów elastyczności i szybkiego reagowania na zmieniające się warunki społeczne. Wreszcie, zagrożenia militarne dotyczą kwestii bezpieczeństwa narodowego i obronności, co w obecnym kontekście geopolitycznym nabiera szczególnego znaczenia.

Jak podaje GazetaPrawna.pl, ponad 15,7 mln mieszkańców Polski żyje w samorządach o ponadprzeciętnym poziomie odporności, co świadczy o rosnącej świadomości i zdolności adaptacyjnej tych jednostek. Jednocześnie raport wskazuje, że przeciętny polski samorząd jest względnie zagrożony w 1,8 obszarach, co podkreśla złożoność problemów, z którymi muszą się mierzyć lokalne władze.

Regionalne zróżnicowanie odporności i profile zagrożeń

Analiza regionalna zawarta w raporcie ujawnia wyraźne zróżnicowanie poziomu odporności pomiędzy poszczególnymi województwami. Według rp.pl, Mazowsze wyróżnia się jako region o najwyższym poziomie odporności samorządów, co wiąże się m.in. z lepszą infrastrukturą, dostępem do zasobów oraz większą liczbą inicjatyw wspierających bezpieczeństwo lokalne. Z kolei województwo warmińsko-mazurskie odnotowuje najwięcej gmin o niskim poziomie odporności, co stanowi wyzwanie dla lokalnych władz i wymaga skierowania tam szczególnej uwagi.

Najczęściej występujące profile zagrożeń to połączenia zagrożeń militarnych i humanitarnych oraz naturalnych i zdrowotnych. W praktyce oznacza to, że wiele samorządów musi jednocześnie przygotować się na różne typy kryzysów, które mogą się na siebie nakładać i wzmacniać negatywne skutki. Szczególnie miasta o strategicznym położeniu, takie jak Warszawa, charakteryzują się najwyższym poziomem zagrożeń militarnych, co wynika z ich roli w systemie obronnym kraju.

Jak informuje rp.pl, 54 niewielkie samorządy wykazują poziom zagrożenia powyżej średniej, co wskazuje na potrzebę skierowania do nich dodatkowego wsparcia. Wyzwania te wymagają nie tylko zwiększonych środków finansowych, ale także budowy odpowiednich mechanizmów współpracy oraz wymiany informacji na poziomie lokalnym i centralnym.

Wsparcie BGK i wyzwania dla samorządów

W 2024 roku Bank Gospodarstwa Krajowego udzielił samorządom finansowania o łącznej wartości 7,4 miliarda złotych, co podkreśla priorytet, jaki BGK przywiązuje do budowania odporności lokalnej jako elementu bezpieczeństwa państwa – podkreślają rp.pl oraz GazetaPrawna.pl. To wsparcie obejmuje zarówno inwestycje w infrastrukturę, jak i projekty mające na celu zwiększenie gotowości na różne rodzaje zagrożeń.

Obecnie z oferty BGK korzysta co trzeci samorząd w Polsce, co świadczy o rosnącym zaangażowaniu jednostek samorządowych w działania na rzecz zwiększania swojej odporności. Raport wskazuje także na potrzebę ścisłej współpracy pomiędzy samorządami, administracją rządową oraz sektorem biznesu. Ważnym aspektem jest także efektywne wykorzystanie funduszy unijnych, które mogą stanowić istotne źródło finansowania programów wzmacniających bezpieczeństwo lokalne.

Eksperci cytowani przez wiadomosci.wp.pl zwracają uwagę, że odporność samorządów to nie tylko sprawa militarna, ale także ekonomiczna i społeczna. W obliczu wyzwań takich jak zmiany klimatu czy rosnąca dezinformacja na ten temat, stabilność i bezpieczeństwo kraju są poważnie zagrożone. Dlatego ważne jest, by zarówno lokalne społeczności, jak i władze centralne działały razem, wzmacniając zdolność polskich gmin i miast do radzenia sobie z tymi problemami.