WHO: Nadal nie znamy pochodzenia SARS-CoV-2 po trzech latach badań

Opublikowane przez: Miłosz Zaczyk

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opublikowała 27 czerwca 2025 roku długo oczekiwany raport końcowy Grupy Doradczej ds. Pochodzenia Nowych Patogenów (SAGO) dotyczący pochodzenia wirusa SARS-CoV-2, który wywołał globalną pandemię COVID-19. Po ponad trzech latach intensywnych badań i analiz, eksperci zwracają uwagę, że wciąż nie dysponujemy pełną wiedzą na temat źródła pojawienia się wirusa. Choć hipoteza zoonotycznego pochodzenia, czyli przeniesienia SARS-CoV-2 ze zwierząt na ludzi, ma najsilniejsze wsparcie naukowe, nie można całkowicie wykluczyć innych możliwości, takich jak wyciek z laboratorium.

Coronavirus Covid-19. Sars-Cov-2 virus cells microscopic view. 3D render illustration.
  • WHO i Grupa SAGO po ponad trzech latach badań nie ustalili jednoznacznie pochodzenia SARS-CoV-2.
  • Hipoteza zoonotycznego pochodzenia wirusa ma największe wsparcie naukowe, ale inne scenariusze, w tym wyciek z laboratorium, nie są wykluczone.
  • Dyrektor generalny WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus podkreślił, że wyjaśnienie pochodzenia wirusa to „moralny nakaz”.
  • Brak kluczowych danych i trudności w dostępie do informacji uniemożliwiają ostateczne ustalenia, co wymaga dalszych badań.
  • Wirus SARS-CoV-2 nadal ewoluuje, a WHO monitoruje nowe warianty, takie jak NB.1.8.1, które wykazują zwiększoną transmisyjność, choć eksperci uspokajają społeczeństwo.

Dyrektor generalny WHO, Tedros Adhanom Ghebreyesus, podkreślił, że wyjaśnienie pochodzenia wirusa stanowi „moralny nakaz” i jest niezbędne do zapobiegania przyszłym pandemiom. Raport ma na celu dostarczenie rzetelnej podstawy naukowej, która pomoże lepiej zrozumieć początki pandemii i przygotować świat na kolejne zagrożenia biologiczne.

Raport WHO i główne ustalenia Grupy SAGO

W opublikowanym 27 czerwca 2025 roku raporcie Grupa Doradcza ds. Pochodzenia Nowych Patogenów (SAGO), składająca się z 27 niezależnych ekspertów z różnych dziedzin nauki, przedstawiła podsumowanie dotychczasowych badań nad pochodzeniem SARS-CoV-2. Eksperci jednoznacznie wskazują, że pomimo wieloletnich wysiłków i szeroko zakrojonych analiz, nadal brakuje kluczowych danych pozwalających jednoznacznie ustalić źródło wirusa.

Największe naukowe poparcie ma hipoteza zoonotyczna, zgodnie z którą wirus został przeniesiony na ludzi ze zwierząt. Jednak raport WHO zaznacza, że inne scenariusze, w tym możliwość wycieku z laboratorium, nie zostały całkowicie odrzucone i wymagają dalszych, pogłębionych badań. Jak podaje WHO Scientific Advisory Group for the Origins of Novel Pathogens reports on SARS-CoV-2 origins, dokument dotyczy wyłącznie kwestii pochodzenia wirusa i nie rozstrzyga innych aspektów związanych z przebiegiem i skutkami pandemii.

Znaczenie i wyzwania badań nad pochodzeniem SARS-CoV-2

Dyrektor generalny WHO, Tedros Adhanom Ghebreyesus, zwrócił uwagę, że poznanie pochodzenia wirusa to nie tylko kwestia naukowa, ale przede wszystkim moralny obowiązek wobec całej ludzkości. Wyjaśnienie tego zagadnienia jest kluczowe dla skutecznego zapobiegania przyszłym pandemiom oraz budowania globalnej odporności na nowe patogeny.

Przewodnicząca grupy SAGO, profesor Venter, podkreśliła, że większość dostępnych danych potwierdza hipotezę o transferze wirusa ze zwierząt na ludzi. Jednocześnie WHO zaznacza, że wszystkie możliwości pochodzenia wirusa wymagają dalszego rozważenia i pozostają przedmiotem badań, które wciąż trwają. Jak wskazuje WHO: Research on the origin of SARS-CoV-2 virus remains unfinished – brak pełnych danych oraz trudności w dostępie do informacji stanowią poważne przeszkody w formułowaniu ostatecznych wniosków.

Kontekst naukowy i aktualne informacje o wirusie SARS-CoV-2

SARS-CoV-2 jest wirusem zoonotycznym, który wywodzi się od wirusów nietoperzy, choć badania naukowe nadal trwają, aby ustalić, czy wirus został przeniesiony bezpośrednio z nietoperzy, czy też za pośrednictwem innego zwierzęcia, które mogło pełnić rolę gospodarza pośredniego. Jak podaje SARS-CoV-2 – Wikipedia, dokładne źródło i droga transmisji pozostają przedmiotem intensywnych badań.

W trakcie pandemii pojawiły się liczne warianty wirusa, charakteryzujące się różnymi mutacjami. Wcześniejsze badania wskazywały na wariant Omicron, który posiadał około 50 mutacji w porównaniu do pierwotnego szczepu z Wuhan, co ukazuje dynamiczny charakter ewolucji wirusa oraz jego zdolność do adaptacji (SARS-CoV-2 Omicron variant – Wikipedia).

Obecnie uwagę naukowców przyciąga nowy wariant NB.1.8.1, który został oznaczony przez WHO jako wariant monitorowany. Charakteryzuje się on zwiększoną zdolnością do transmisji, jednak eksperci, w tym profesor Anne von Gottberg, uspokajają, że obecnie nie ma powodów do paniki ani obaw o gwałtowne zaostrzenie sytuacji pandemicznej (Don’t panic about new SARS-CoV-2 variant, experts say • Spotlight).

—

Raport WHO pokazuje, że wciąż brakuje pełnego dostępu do danych, co utrudnia jednoznaczne ustalenie pochodzenia SARS-CoV-2. Zarówno teoria o naturalnym przeniesieniu wirusa ze zwierząt, jak i możliwość wycieku z laboratorium, pozostają otwarte. To podkreśla potrzebę dalszych, rzetelnych i transparentnych badań prowadzonych na międzynarodową skalę. Zrozumienie źródła pandemii to nie tylko kwestia nauki, ale też kluczowy krok w budowaniu skutecznej ochrony przed przyszłymi globalnymi zagrożeniami zdrowotnymi.